Βόρεια από το “Κάστρο” ή “Παλιόκαστρο”, την αρχαία ακρόπολη του Τιθρωνίου και σε κοντινή απόσταση, εντοπίζεται μια μονολιθική σαρκοφάγος, δηλαδή ένας σκαμμένος σε βράχο τάφος όπου στο εσωτερικό τοποθετούνταν το σώμα του νεκρού και σφράγιζε με βαρύ μαρμάρινο καπάκι. Σήμερα είναι τελείως συλημένη, χωρίς οστά ή κτερίσματα στο εσωτερικό της και ενδεχομένως κάποια απόπειρα μεταφοράς κατά το παρελθόν να είχε ως αποτέλεσμα τη θραύση του ορθογώνιου μαρμάρου, ενώ επιπλέον αγνοείται η θέση της επίστεψης. Η δυσκολία της μετακίνησης του βράχου αλλά και η χρονοβόρα διαδικασία της λάξευσης ώστε να καταλήξει στην κατάλληλη μορφή, δείχνει με βεβαιότητα ότι εκεί φυλάσσονταν τα λείψανα ενός διακεκριμένου προσώπου, με ίσως αριστοκρατική καταγωγή, της πόλης του Τιθρωνίου. Η ομοιότητα της κατασκευής με τις λίθινες σκάφες για το πλύσιμο των υφασμάτων, έδωσε το δικαίωμα στους γηγενείς να την αποκαλούν “Σκαφίδα” και δεν πρέπει να αποκλειστεί η περίπτωση επί Τουρκοκρατίας να είχε όντως αυτή τη χρήση, από τους κατοίκους του κοντινού εγκαταλελειμμένου σήμερα Κασαμπά Μέρτσινος (Κωμόπολη Βερτζανών). Αξίζει να σημειωθεί πως την ίδια περίοδο τα γύρω από τον τάφο κτήματα ήταν αμπελώνες ιδιοκτησίας του εν Δαδίω Αγά Εμίν και έφεραν το όνομα του. Τα πρώτα έτη του 19ου αιώνα ο περιηγητής Edward Dodwel βρέθηκε στο σημείο και κατέγραψε την ύπαρξη της σαρκοφάγου. Με το πέρασμα των χρόνων τα αμπέλια ξεριζώθηκαν και αντικαταστάθηκαν από ελιές, όμως η σαρκοφάγος παρέμεινε εκεί ως αέναος φρουρός. Για χάρη της οι παλιοί Δαδιώτες έδωσαν στην περιοχή τη διατηρουμένη έως σήμερα τοπωνυμία “Στη Σκαφίδα”.
Στέργιος Λέφας, Ερευνητής