Θερισμός και τ' αλώνια στο Δαδί του 19 ου αιώνος

Ο θερισμός των σιτηρών άρχιζε συνήθως τις πρώτες ημέρες του Ιουνίου (μήνας θεριστής) και διαρκούσε ένα μήνα περίπου.  Συνήθως θέριζαν  πρώτα το σανό και το κριθάρι, μετά τη βρώμη και τελευταία το σιτάρι και τη σίκαλη. 

Ο θερισμός γινόταν με το δρεπάνι μέχρι τις αρχές του 20^ου αιώνος, οδοντωτό (άρπης καρχαρόδους του Ησιόδου) ή λείο ή με το λελέκι, εργαλείο περισσότερο επαγγελματικό. Στην προϊστορία ήταν φτιαγμένο από ξύλο ή κόκαλο και δόντια από πυριτόλιθο ή οψιανό, ενώ το παραδοσιακό δρεπάνι έχει λεπίδα από μέταλλο και στέλεχος από ξύλο.

Το χόρτο θεριζόταν με την κοσιά (χωσιά). Παλαιότερα ο θερισμός γινόταν με τα χέρια. Τα στάχυα θερίζονταν με χεριές ή δράγματα και τοποθετούνταν στο έδαφος, γίνονταν αγκαλιές, δένονταν σε δεμάτια και μεταφέρονταν με ζώα ή με κάρα στ’ αλώνια (χωμάτινα ή πέτρινα) για τον αλωνισμό.

Αλλά και το αλώνισμα γινόταν με ένα εργαλείο που δε διαφέρει από το προϊστορικό πρότυπο. Πρόκειται για τη δικάνη, τον τρίβολο των αρχαίων, ένα ξύλινο έλκηθρο, αποτελούμενο από μια ή δυο – τρεις σανίδες ενωμένες μεταξύ τους. Στην κάτω επιφάνεια η δικάνη είχε και μέχρι τα μέσα του 20 ου αιώνος μυτερές πέτρες, σαν δόντια για να θρυμματίζουν τα στάχυα.  Το έλκηθρο το έσερναν βόδια ή άλογα που πατούσαν με τις οπλές τους τα στάχυα. Το αλώνισμα εγίνετο και με ζώα δεμένα με σχοινιά που γύριζαν γύρω από τον αλωνόστυλο (στοίγερο, στοιχερός) που ήταν τοποθετημένο στο κέντρο του αλωνιού.

Περίμεναν να φυσήξει ευνοϊκός αέρας για να γίνει το λίχνισμα και να ξεχωρίσει ο καρπός από το άχυρο. Την άπνοια την αντιμετώπιζε ο λαός με προσευχές, επωδές και διάφορες  μαγικές ενέργειες. Το λίχνισμα γινόταν με τη βοήθεια λιχνιστηρίων (καρπολόγια , δικράνια) και ο καρπός αφού κοσκινιζόταν (δριμόνισμα – κοσκίνισμα) για να αποχωριστεί από τα σκύβαλα μεταφερόταν στις αποθήκες.

Ο θερισμός - αλωνισμός του σιταριού ήταν μια επίπονη διαδικασία, που διαρκούσε από τα μέσα Ιουνίου έως και τον Δεκαπενταύγουστο περίπου. Για τον λόγο αυτό οι μήνες Ιούνιος και Ιούλιος ονομάστηκαν "Θεριστής" και "Αλωνάρης" αντίστοιχα.

 Δημήτριος Ιωάν. Βασιλείου

π. Διευθυντής του Γενικού Λυκείου Αμφικλείας

π. Πρόεδρος του Λαογραφικού Συλλόγου Αμφικλείας