"Θέση
«Καβαλάρη Κάμπος», ανάμεσα στη Σουβάλα και το Δαδί".
Γράφει ο Δημήτρης Κατοίκος
Εισαγωγική περίληψη
Ήδη από τον Απρίλιο του 1204, οι Λατίνοι ιππότες της 4ης Σταυροφορίας, έχουν καταλύσει την Βυζαντινή εξουσία στην Κωνσταντινούπολη και έχουν εγκαθιδρύσει την δική τους δυναστική κυβέρνηση, ανοίγοντας έτσι μια νέα περίοδο για την Ελληνική Ιστορία, γνωστή ως «Φραγκοκρατία». Μέχρι τα τέλη του 1204, έχουν καταλάβει το σύνολο σχεδόν του Ελληνικού κορμού, διαμοιράζοντας τις εκτάσεις του σε αξιωματούχους και τιτουλάριους, ανάλογα με τη βούληση των ηγητόρων της Σταυροφορίας και την συνεισφορά των ιπποτών πολέμαρχων σ’ αυτήν.
Στο χώρο της Στερεάς Ελλάδος αναφύονται και μεγαλουργούν νέα φεουδαλικά κρατίδια υπό δυτικότροπη λατινογενή διοίκηση, με κυριότερα: Το Δουκάτο των Αθηνών, υπό Γαλλική-Βουργουνδική διεύθυνση του οίκου των De La Roche, την Βαρονία των Σαλώνων, επίσης υπό Γαλλική διεύθυνση του οίκου των ευγενών του d’ Autremencourt, την Μαρκιωνία της Βοδονίτσας (Μενδενίτσας) υπό την Φλωρεντινή δυναστική οικογένεια των Pallavicini και την Βενετική Εύβοια.
Παρά την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1261 από τα Ελληνικά στρατεύματα του Στρατηγόπουλου και την παλιννόστηση των Βυζαντινών στο θρόνο υπό τους Παλαιολόγους, το φεουδαλικό σύστημα εξουσίας και εκμετάλλευσης στη Στερεά Ελλάδα θα παραμείνει αδιατάρακτο καθ’ όλη τη διάρκεια του 13ου αιώνος. Ούτε και οι συχνές αναμεταξύ τους συγκρούσεις στάθηκαν ικανές να κλονίσουν την ενδοοικογενειακή φεουδαρχική κυριαρχία των ξενόφερτων δυτικών επικυρίαρχων της Στερεάς, χάρη στην πιστή τήρηση των κανόνων του Ρωμαϊκού Δικαίου που διέπνεε τις σχέσεις τους, αλλά και στην αυστηρή εφαρμογή των άγραφων ιπποτικών νόμων. Μέχρι που η Μοίρα ανέλαβε να τους εξαναγκάσει να φύγουν, όπως ξαφνικά και αναπάντεχα ήρθαν. Το ρόλο αυτό ανέθεσε η Ιστορία να τον παίξουν οι μοιραίοι για τον Ελληνισμό Οσμανλίδες και Σελτζούκοι Τούρκοι.
Αίτια και αφορμές της σύγκρουσης
Η αυγή του 14ου αι., θα βρει την Βυζαντινή Χώρα κολοβωμένη εδαφικά, αποστεωμένη οικονομικά και λείψανδρη πληθυσμιακά. Σα να μην έφταναν τα βάσανά της, από την εγκατάσταση στα εδάφη της των Σελτζούκων Τούρκων ήδη από τον 11ο αι., της προέκυψαν και οι Οσμανλίδες, που συγκροτήθηκαν από όμαιμα τουρκικά φύλα υπό τον Σουλτάνο Οσμάν Α΄.
Η κατάσταση στα ανατολικά σύνορα της αυτοκρατορίας έγινε αφόρητη, ιδίως μετά την ήττα του Βυζαντινού στρατού από τους Οθωμανούς, στις 27-7-1302 στα περίχωρα της Νικομήδειας. (Μάχη του Βαφέως). Τότε ο Αυτοκράτωρ Ανδρόνικος Β΄Παλαιολόγος, για να σώσει την κατάσταση, καλεί ένα μισθοφορικό τάγμα Ισπανών, (Καταλανών και Αραγονέζων) προς βοήθεια. Είναι η λεγόμενη «Καταλανική Εταιρεία», που έχει ήδη αναγράψει περγαμηνές στο ενεργητικό της, σφάζοντας αμάχους στη Σικελία, κατά τον εκεί ματωμένο Εσπερινό των ετών 1282-1302. Άλλο που δεν ήθελαν οι άνεργοι πια Ισπανόφωνοι σφαγείς. Διεκπεραιώθηκαν στην Ασιατική ακτή του Βοσπόρου και αμέσως έπιασαν δουλειά. Υπερβάλλοντες εαυτόν σε αγριότητα, απώθησαν τους Τούρκους από τις ακτές του Αιγαίου εκδιώκοντάς τους πέρα από την Προύσα, ανακαταλαμβάνοντας την Νικομήδεια και την Φιλαδέλφεια. Όταν όμως απαιτούν την εξόφληση της 8μηνης αντιμισθίας τους, ο πενόμενος Ανδρόνικος αδυνατεί να αντεπεξέλθει. Οι Καταλανοί επανέρχονται με νέα πρόταση. Απαιτούν την παραχώρηση των απελευθερωθέντων εδαφών για να εγκατασταθούν μόνιμα στην περιοχή της Φιλαδέλφειας. Προς ένδειξη των καλών τους προθέσεων ο αρχηγός τους Ροζέ ντε Φλορ παντρεύτηκε την ανιψιά του αυτοκράτορα Μαρία. Δυστυχώς, ούτε και το αίτημα αυτό έγινε δεκτό. Κατά πολλούς ιστορικούς, άλλη θα ήταν η ροή της Ιστορίας, αν ο Ανδρόνικος επέτρεπε την εγκαθίδρυση εκεί του Καταλωνικού βασιλείου, που θα αποτελούσε Χριστιανικό ανάχωμα στην επαναμόλυνση των εδαφών της Μικράς Ασίας από το τουρκικό μίασμα. Με το «αν» όμως δεν γράφεται η Ιστορία.
Ύστερα από συνεχείς στάσεις, εξεγέρσεις, αλλά και σκληρές διαπραγματεύσεις, οι Ισπανόφωνοι τυχοδιώκτες, αφού πρώτα εμπλούτισαν τις τάξεις τους με ντόπιους εκχριστιανισθέντες Τούρκους, (περ. 3000), πείστηκαν να αποχωρήσουν, αποβιβαζόμενοι στην Ευρωπαϊκή ακτή της Καλλίπολης. Εκεί, κάτω από συνθήκες ίντριγκας και μυστηρίου, δολοφονήθηκε στην Αδριανούπολη ο αρχηγός τους Ροζέ ντε Φλορ. Τότε ήταν που δυστρόπησαν και πραγματικά αφηνίασαν. Καίγοντας και καταστρέφοντας όλη τη Θράκη, δηώνοντας και το Άγιο Όρος,* εν τέλει την άνοιξη του 1309 πέρασαν τα Τέμπη και εγκαταστάθηκαν στην εύφορη πεδιάδα της Θεσσαλίας.
Ωσάν την φοβερή πράσινη ακρίδα της Βίβλου, το ετερόκλιτο και ετερόφυλο πια συνονθύλευμα, από 5000 Ισπανούς και 3000 τουρκόφωνους, επιπίπτει πάνω στην πλούσια παραγωγή της Θεσσαλικής πεδιάδας την οποία κυριολεκτικά καταροκανίζει αχρεωστήτως.
Η ζημία, προκαλεί την αντίδραση των Ελλήνων Δεσποτών των βυζαντινών κρατιδίων της Ηπείρου και των Νέων Πατρών (Υπάτης), οι οποίοι θέλουν πάση θυσία να απαλλαγούν από την απρόσμενη αυτή μάστιγα. Τη αρωγή και του αυτοκράτορα Ανδρονίκου και χάρη στην ακαριαία επέμβαση του Βυζαντινού Στρατηγού Χανδρηνού, το στίφος ηττάται και συμπιέζεται προς το νότο, όπου τεχνηέντως το κατευθύνουν οι νικητές για να απαλλαγούν.
Την άνοιξη του 1310, οι περιπλανώμενοι τυχοδιώκτες περνούν τα στενά της Φούρκας και εισέρχονται στην περιοχή της Λαμίας. Έχοντας πληροφορηθεί για την χλιδάτη γη του Δουκάτου των Αθηνών, προσδοκούν να βρουν επιτέλους τόπο να σταθούν και ευελπιστούν ότι, όλο και κάποια μισθοφορική εργολαβία θα αναλάβουν από τον πάμπλουτο και ομόδοξο Δούκα. Κάτι που δεν άργησε να συμβεί.
Το καλοκαίρι του 1310, ο Βουργούνδιος Δούκας των Αθηνών Gauthier E΄ De Brienne (εφεξής εξελλ. Βάλθερος Βριένιος), συλλαμβάνει την φαεινή ιδέα να μισθώσει για λίγους μήνες το Καταλωνικό στίφος, προκειμένου να αντιμετωπίσει τους συνασπισμένους με τον Αυτοκράτορα, Έλληνες ηγεμόνες των Βυζαντινών κρατιδίων της Ηπείρου και της Θεσσαλίας.
Η έχθρα του Δουκάτου με τα Ελληνοβυζαντινά κρατίδια είναι πολύ παλιά. Κατά την δεσποτεία δε, του προκατόχου στο θρόνο του Δουκάτου, Guy B΄ De La Roche (1287-1308), η αντιπαλότητα θα κορυφωθεί, αναγκάζοντας τον Γκυ να εκστρατεύσει δις κατά της Αρχόντισσας της Άρτας Άννας των Αγγέλων, έχοντας στο πλευρό του όλους τους Φράγκους Ιππότες της Νοτίου Ελλάδος. Ο Βριένιος τώρα, δυσκολεύεται σε τόσο σύντομο χρόνο να ξαναζητήσει βοήθεια από τους ομοεθνείς του. Άλλωστε είναι πιο ισχυρός και πιο πλούσιος από τον Γκυ, γι αυτό και κάνει το τραγικό λάθος να απευθυνθεί στους πρόχειρους και πρόθυμους Καταλανούς. Η ανθρωποθεριστική Ισπανική μηχανή επαναδραστηριοποιείται. Υπερβάλλοντας και πάλι εαυτόν, καταλαμβάνει τον Δομοκό και τριάντα ακόμα κάστρα των Ελληνικών Δεσποτειών Ηπείρου και Θεσσαλίας, αλλά δεν τα παραδίδει στον εντολέα της. Ταυτόχρονα απαιτεί, ή την καταβολή επιπρόσθετων μισθίων για τις υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας που του προσέφερε, ή την παραχώρηση των κατακτημένων εδαφών, ώστε να πάψει πια να διάγει πλάνητα βίον και να εγκατασταθεί μονίμως. Ο Βριένιος αρνείται. Επ’ ουδενί επιθυμεί να βάλει μοιραδάτορα στην καρπερή νότια Θεσσαλία που έχει ήδη στο πιάτο του. Προειδοποιεί την «εταιρεία», να αρκεστεί μόνο στα συμφωνηθέντα που έχει ήδη προεισπράξει, να παραδώσει τα κάστρα και τα λάφυρα και να αποχωρήσει. Ειδάλλως να ετοιμάζεται για πόλεμο.
700 χρόνια μετά, σε ένδειξη συγνώμης, η Διοίκηση της Ισπανικής περιφέρειας της Καταλωνίας, ανακαίνισε δαπάναις της, το Σκευοφυλάκιο της Μονής Βατοπεδίου του Αγίου Όρους που είχαν καταστρέψει οι πρόγονοί τους το 1305.
Σημείωση Συντάκτη: Το κείμενο είναι πρωτότυπο και δεν εμπεριέχει αντιγραμμένα στοιχεία από δημοσιεύσεις που έχουν αναρτηθεί κατά καιρούς στο διαδίκτυο για το ίδιο θέμα.
Δημήτριος Κατοίκος
Υποστράτηγος ΕΛΑΣ ε.α.
Ιστορικός Ερευνητής και Συγγραφέας
Συνεχίζεται ...
Ιστορικές πηγές στο β΄ μέρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου