Η Βιβλιοθήκη και το Προσωπικό Αρχείο του Αθανασίου Ευταξία

 

«Απ’ το Δαδί κατήγεσο πολίχνην ταπεινήν

και όμως Συ ν’ ανέδειξες στο Έθνος ξακουστήν».

Ο Αθανάσιος Ευταξίας γεννήθηκε στο Δαδί το 1849. Εξελέγη βουλευτής σε δεκατρείς βουλευτικές αναμετρήσεις της περιόδου 1885-1920 και διετέλεσε υπουργός σε κυβερνήσεις: Σωτηρίου Σωτηρόπουλου (1893), Δημητρίου Ράλλη (1897), Γεωργίου Θεοτόκη (1899), Κυριακούλη Μαυρομιχάλη (1909), Δημητρίου Γούναρη (1915) και Νικολάου Τριανταφυλλάκου (1922). Επίσης διετέλεσε πρωθυπουργός το καλοκαίρι του 1926, καθώς και γερουσιαστής την περίοδο 1929-1931. Απεβίωσε τον Φεβρουάριο του 1931.

Τον Ιούνιο του 1930 συνέταξε τη διαθήκη του, με την οποία άφησε στο Γυμνάσιο Αμφίκλειας την πλούσια σε σπάνια βιβλία βιβλιοθήκη του και το προσωπικό του αρχείο, το οποίο περιλαμβάνει σημαντικές εκθέσεις, σχόλια και υπομνήματα αναφορικά με πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά ζητήματα της περιόδου 1880-1930.

Το πόσο σημαντική είναι η Βιβλιοθήκη του Αθ. Ευταξία φαίνεται στην απολογιστική έκθεση του έργου ψηφιοποιήσεώς της, στην οποία αναφέρονται τα εξής: «Πρόκειται για μια συλλογή με σπάνιες, πρωτότυπες και παλαιές εκδόσεις, λόγος που από μόνος του αποτελεί βασικό κριτήριο για την διάσωση και μελέτη της. Επιπλέον, σε πολλά από τα βιβλία αυτά συναντά ο μελετητής σημειώσεις και σχόλια του ίδιου του Ευταξία, γεγονός που προσδίδει ένα εξαιρετικό ιστορικό ενδιαφέρον στην συλλογή. Οι θεματικές ενότητες που καλύπτει η συλλογή είναι Ιστορία, Πολιτική Οικονομία, Δίκαιο, Κλασική και Σύγχρονη Φιλολογία, Εκπαίδευση».

Η Βιβλιοθήκη και το Προσωπικό Αρχείο του Αθανασίου Ευταξία μεταφέρθηκαν στο Δαδί, το 1932, και στεγάστηκαν, για μια εικοσαετία περίπου, σε ενοικιασμένες από την Κοινότητα αίθουσες. Κατά τη διάρκεια της κατοχής φιλοξενήθηκαν στην οικία του καθηγητή Ανατομίας Γεωργίου Σκλαβούνου. Από της ανεγέρσεως του διδακτηρίου του Γυμνασίου  Αμφίκλειας μέχρι και σήμερα στεγάζονται σε χώρο του διδακτηρίου, για περισσότερα από 70 χρόνια, όπου είναι αφημένα στο έλεος του αδυσώπητου χρόνου. Σημειωτέον ότι στα βιβλία της Βιβλιοθήκης και στο περιεχόμενο του προσωπικού αρχείου του Αθ. Ευταξία δεν έχει γίνει συντήρηση από της ελεύσεως αυτών στο Δαδί.

Τον Ιούλιο του 2021, ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος της Κοινότητας Αμφίκλειας κ.κ. Σκλαβούνος και Βασιλείου επισκέφθηκαν τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων κ. Κων. Τασούλα, στο γραφείο του στη Βουλή, έπειτα από τη μεσολάβηση του τότε Υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Ιωάννου Οικονόμου, και συζήτησαν το θέμα της συνδρομής της Βουλής  στη συντήρηση της Βιβλιοθήκης και του Προσωπικού Αρχείου του αείμνηστου Δαδιώτη πολιτικού. Ο κ. Τασούλας διαβεβαίωσε την αντιπροσωπεία της Κοινότητας ότι η Βουλή θα βοηθήσει την προσπάθεια αυτή με κάθε τρόπο, διότι η συλλογή αφορά μια μεγάλη πολιτική προσωπικότητα του παρελθόντος, που θήτευσε επι σειρά ετών στη Νομοθετική και στην Εκτελεστική Εξουσία. 

Ο Καθηγητής κ. Ιωάννης Τσιτσιπής, Δήμαρχος Αμφίκλειας την περίοδο 2007-2010, ενέταξε το Προσωπικό Αρχείο και τη Βιβλιοθήκη του Αθανάσιου Ευταξία σε πρόγραμμα του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννου Λάτση, σύμφωνα με το οποίο ψηφιοποιήθηκαν 75.000 σελίδες βιβλίων και αρχείων και έγινε η ηλεκτρονική καταλογογράφηση αυτών με τη συνδρομή του Ιστορικού Αρχείου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Επιστημονικά υπεύθυνος ήταν ο ίδιος ο Δήμαρχος, ο οποίος ανέλαβε προσωπικά την τμηματική μεταφορά των βιβλίων και των αρχείων στην Αθήνα, όπου έγινε η ψηφιοποίησή τους.

Από το 2010, που αποχώρησε από τον Δήμο Αμφίκλειας ο κ. Τσιτσιπής, μέχρι των ημερών μας δε δόθηκε συνέχεια στην ψηφιοποίηση της συλλογής και δεν εγκαταστάθηκε κεντρικός διακομιστής, ώστε να μπορεί η βιβλιοθήκη να εξυπηρετεί διαδικτυακά τις ανάγκες των ερευνητών με το υπάρχον έως τώρα ψηφιακό υλικό.

Τον Αύγουστο του 2020 ολοκληρώθηκε η διαδικασία εντάξεως έργων στο Τοπικό Πρόγραμμα LEADER Παρνασσού - Οίτης, στο οποίο, έπειτα από πρωτοβουλία της Διευθύντριας του Γυμνασίου Αμφίκλειας κας
Ελένης Μπέσιου, η τότε Δημοτική Αρχή του κ. Γώγου ενέταξε την ψηφιοποίηση της Βιβλιοθήκης του Αθανασίου Ευταξία, προϋπολογισμού 117.180 ευρώ, σε έργο με τον τίτλο «Υπηρεσίες - Εξοπλισμός ψηφιοποίησης Βιβλιοθήκης Ευταξία».

Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχουμε κάποια πληροφόρηση εκ μέρους της Δημοτικής Αρχής για την τύχη του εν λόγω έργου. Το ανησυχητικό όμως είναι η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς σε αυτό από τη ρητορική της Δημοτικής Αρχής, η οποία θα μπορούσε να εκληφθεί ως έλλειψη ενδιαφέροντος εκ μέρους της για τη Βιβλιοθήκη του Αθ. Ευταξία, η οποία θα έπρεπε προ πολλού να είχε χαρακτηρισθεί Ιστορική και να είχε τύχει του ενδιαφέροντος της Δημοτικής Αρχής για την προστασία και την ανάδειξή της. Θα πρότεινα την εγκατάστασή της σε κεντρική αίθουσα του Δαδιού, ίσως μαζί με τη Δημόσια Βιβλιοθήκη, ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση σε απλούς επισκέπτες και ερευνητές, δηλαδή κάτι ανάλογο που συμβαίνει με την αίθουσα Αθ. Ευταξία στο ΠΠΚ. 

Ο παραμερισμός σημαντικών τοπικών πολιτιστικών πόρων, όπως αυτών που αφορούν τα προ του 1830 μνημεία του Δαδιού, τη Βιβλιοθήκη του Αθ. Ευταξία, τα πέτρινα γεφύρια του Κηφισσού (Νερούτσου Μύλος και Κομοπίλι) κ.λπ., βρίσκεται σε αναντιστοιχία με το Μέτρο 2.1 «Ανάδειξη και προστασία Πολιτιστικής Κληρονομιάς» του Επιχειρησιακού Προγράμματος του Δήμου, καθώς και με τις επιδιώξεις του Ειδικού Στόχου 4.1.1 «Διατήρηση, προβολή και αξιοποίηση των πολιτιστικών πόρων και ανάδειξη της ιστορικής ταυτότητας της πόλης» του ιδίου προγράμματος.

Δεν μπορεί να ισχυρίζεται κανείς ότι επιδιώκει την ανάδειξη της ιστορικής ταυτότητας του τόπου, χωρίς πρώτα να έχει προβεί στη συντήρηση και ανάδειξη των μνημείων του τόπου αυτού κατά τον πλέον πρόσφορο και ενδεδειγμένο τρόπο και όχι αποσπασματικά και πρόχειρα.

Δημήτριος Ιωάν. Βασιλείου

Σύμβουλος της Κοινότητας Αμφίκλειας

πρώην Διευθυντής του Γενικού Λυκείου Αμφίκλειας